Genetik Kopyalama

"Nature" dergisinin 1996 Şubat sayısında "Dolly" adlı bir koyunun kopyalama yöntemiyle üretildiği açıklandı. Kamuoyu böyle bir açıklamayı ilk defa duydu ama, kopyalama ile ilgili çalışmalar uzun süredir yapılmaktaydı. Bu çalışmaları tarihi gelişim seyrine göre sırası aşağıda verilmiştir:

• 1950 Boğa sperminin başarılı bir şekilde ilk kez donduruluşu (-79 C'de).
• 1952 Robert Brigges ve Thomas King kurbağa kopyaladılar.
• 1978 In vitro yöntemiyle tüp bebek üretildi.
• 1983 Anneye ilk embriyo nakli yapıldı.
• 1996 Wilmut ve meslektaşları "Dolly"yi kopyaladılar.

Kopyalamada bu tarihi seyir verildikten sonra kopyalamanın nasıl yapıldığını açıklamaya çalışalım:
Döllenmiş yumurtanın henüz birkaç hücreye bölündüğü gelişiminin ilk devrelerinde hücrelerin tamamı aynı özelliğe sahiptir. Bunlardan biri diğerinden ayrılsa yeni bir "canlı oluşturabilme" özelliğine sahiptir. Genetik kopyalamanın temeli buna dayanmaktadır.

Genetik kopyalamanın birinci basamağında özel bir teknikle döllenmemiş yumurta içinden çekirdek çıkarılır. Sonuçta genetik bilgiyi bulundurmayan, ama uygun bir bilgi bulunduğunda kabul edilecek sitoplazmik ortam hazır olarak kalmaktadır. Çünkü yumurta hücresinin sitoplazması, genleri aktif hale geçirebilecek enzimleri içermektedir.

İkinci basamaklarda çok fazla farklılaşmamış bazı vücut hücrelerinden (meme bezleri gibi) alınarak, bunların çekirdekleri çıkarılmaktadır. Çünkü bu çekirdekte bir canlıyı meydana getirecek iki takımdan ibaret tam bir program bulunmaktadır.

Fakat başta belirtildiği gibi bu programın az bir kısmı okunup kilitlenmiştir (sadece meme bezine ait özellikleri gösterecek kadar bilgi okunmuştur).

Bu hücreler hücre kültüründe özel olarak beslenip çoğaltılırken, interfaz safhasında çekirdekleri çıkarılıp, bölünme ve program okuma ortamı hazır olan yumurtanın içine yerleştirilir (yumurtanın tek takım olan kendi programı daha önce çıkarılır). Yumurta hücresinde iki takım halinde olan meme hücresinin programı elektrik şokuyla uyarılarak yeniden okunmaya başlar.

Bu safhadan sonra aşılanmış yumurta dişi hayvanın uterusuna yerleştirilir. Sonuçta aşılanmış yumurta gelişerek normal bir canlı oluşmaktadır. Bu canlının programı dişi hayvanın memesinden alındığı için her şeyi ile aynı olan yani, dişi hayvanın kopyası meydana gelir.

Maymunların kopyalanması ise daha basit bir tekniktir.

Birinci kademede normal spermle döllenmiş yumurta hücresi (zigot) önce iki, sonra dört, daha sonra sekize bölünüp (mitoz bölünme) çoğalırken, sekiz hücreli embriyonun hücreleri birbirinden ayrılarak ayrı ayrı kültür ortamlarında çoğaltılmakta ve daha sonra bunların çekirdekleri çıkartılmaktadır.

İkinci kademede ise aynı türe ait dişi maymunun yumurta hücrelerinin çekirdekleri çıkarılmakta bunların yerine daha önceden çıkarılmış çekirdekler (tam genetik bilgi taşıyan) yerleştirilmektedir. Burada da yine bölünmeyi uyarıcı potansiyel yumurtanın sitoplazması olmaktadır. Dolayısıyla meydana gelen sekiz yumurtanın teorik olarak birbirinin aynısı olması beklenmektedir. Fakat henüz sekiz yavrunun birden geliştirilmesi mümkün olmamıştır.